El Cerrahisi Nedir?
El insan beyninin dünyaya açılan kapısıdır. Bu kapı dünya ile temas kurduğundan travmalara darbelere en açık organımızdır. El fonksiyonlarındaki en ufak aksaklık biroldukça vazifenin yapılamamasına yol açar. El cerrahisi ile, oluşan el bileği faydalanmaları, ampütasyonlar (el ve parmak kopmaları), damar, hudut, tendon faydalanmaları, el bileği kırık ve çıkıkları, karpal tünel sendromu, romatoid artrit, doğumsal bozukluklar, el enfeksiyonları, el tümör ve kanserleri, elin enflamatuar hastalıkları tedavileri yapılır.
Elin Anatomisi
Ellerimiz; iş ve günlük hayatımızdaki gereksinimlerimizi karşılayabilmemiz, kimsenin yardımına gerek kalmadan hayatımızı devam ettirebilmemiz açısından bedenimizde yer alan en kıymetli organlardan biridir. Ellerimizde yer alan parmaklarımız, eklemlerimiz, tendonlarımız, damar ve hudutlar ile birbirine epey yakın yer alırlar.
Elimizde yer alan kemikler, elimizin sabit durmasını sağlarken, kemikler içinde yer alan eklemler ise kıkırdak dokuları yardımıyla elimizin hareket kabiliyetini sağlar. Tıpkı biçimde elimizde yer alan kaslarda hareketi sağlayan yumuşak doku elemanlarıdır. Kasların, kemiklere yapıştığı uç uzantılara da tendon ismi verilir. Bu bağlar yardımıyla elimiz ile istediğimiz nesneyi kavrayabilir, tutabiliriz.
Günlük ömrümüzün vazgeçilmezi olan ellerimiz ne yazık ki kazalar niçiniyle çoğunlukla yaralanırlar. Bu cins faydalanmalarda kemikler, tendonlar, kaslar, damarlar ya sonlar zedelenebiliyor. Bu cins faydalanmalar daha sonrasında yapılacak cerrahideki temel gaye, elin fonksiyonunu mümkün olduğu kadar hayli eski haline taşıyabilmektir.
El Cerrahisinde çoğunlukla Karşılaşılan Hastalıklar
Karpal Tünel Sendromu
El bileğimizin iç kısmında, baş parmağımızın bükülmesini sağlayan hudutların ve tendonların geçtiği kanallar bulunur. Bu kanalların ortasından geçen hudut çeşitli niçinlerden dolayı sıkışabilir. Sıkışan hudutlarda oluşan iletim bozukluğu ise karpal tünel sendromu ismi verilen hastalığa niye olur.
Bilhassa 40 – 60 yaş ortası bayanlarda daha sık görülen karpal tünel sendromu, el bileğini daha epeyce kullanan şahıslarda sık görülür. Paklık sırasında bezi daima sıkmak, klavye kullanmak, piyano çalmak üzere aktiviteler hastalığa niye olsa da romatoid artrit, hipotroidi, obezite, gut ve diyabet üzere hastalıklarda niye olabilir. Diyabet, hudut iletiminde bozulmalara yol açan bir hastalık olduğundan, diyabeti olan bireylerin bu hastalığa karşı daha dikkatli olması gerekir.
Hastalığa bağlı oluşan şikayetler genelde pek fazlaca hastalığın belirtileri ile karıştırılabiliyor. Lakin ellerde oluşan güç kaybı, parmaklarda uyuşma ve karıncalanma çoğunlukla karpal tünel sendromuna bağlı oluşan belirtilerdendir. Hastalığın tedavi edilmediği ileri durumdaki olaylarda ise başparmak kaslarında erime, güçsüzlük ve his kaybı görülür.
Hastalık çoklukla orta düzeydeyken yakalanır. Birinci belirtiler ortaya çıktığında birden fazla kişi bir hastalık olabileceğini düşünmez ve doktora gitmez. Orta düzeyde tanısı konulan hastalıkta evvela ilaç tedavisi ve fizik tedavi uygulamaları önerilir. Fakat yapılan tüm tedavilere karşın güzelleşme göstermeyen hastalarda cerrahi tedavi tercih edilir. Uygulanan ameliyatta, küçük bir kesi açılarak el içerisinden karpal tünele ulaşılır ve tünelin çatısı kesilerek karpal tünel açılır. Kimi ilerleyen durumlarda ise hudut özgürleştirilmesi yapılır. Bu sayede şikayetlere niye olan basınç ortadan kalkar. Ameliyat daha sonrası basınç çabucak ortadan kalksa da, hastanın şikayetlerinin ortadan kalkması 3 – 6 ay içinde değişir.
Tetik Parmak
Parmaklarımızı hareketleri, kolumuzdaki kasların uç kısmında yer alan ve kasların kemiklere yapışmasını sağlayan tendonlar ince ip halindedir. Tendonlar, halka biçiminde dokularla çevrelenmiştir ve bu dokular çeşitli niçinlerle kalınlaşarak nodül oluşmasına yol açar. Çok parmak hareketiyle tendonlar bu nodülde yer alan halka ortasından geçeyerek takılır, daha sonrasında ise hareket ile nodül halka ortasından geçer ve parmak açılır. Bu duruma tetik parmak ismi verilir.
Tetik parmağın ortaya çıkmasındaki en değerli niye parmakların çok kullanılması ve olduğundan fazla çok güç kullanılmasıdır. çoğunlukla bilgisayar ya da telefon kullanmak, tetik parmak hastalığına niye olabilir. Parmak ağrısı ve zonklamalar hastalığın birinci belirtilerindendir. Şayet hastalık önemsenmez ise ellerde ve parmaklarda hareket kaybına niye olabilir. Erken teşhis ile birlikte elde oluşan ağrılar soğuk kompres ve fizik tedavi uygulamaları ile tedavi edilir. Lakin uygulanan tedavi ile hareketlerde rahatlama olmayan hastalık, cerrahi olarak tedavi edilir. Avuç içerisine açılan küçük bir kesi ile sıkışmaya niye olan bölge gevşetilerek rahatlatılır. Ameliyat lokal anestezi altında gerçekleştirilir ve ameliyat daha sonrası hastalık geriler ve yenidenlama oluşmaz.
Kistik Higroma
El bileğinde kimi birtakım eklemler ya da tendon kılıflarından kaynaklanan kitleler oluşur. Bu kitleler ekseriyetle içi jel kıvamda şeffaf eklem sıvısı ile dolu kistik bir oluşumdur. Çoğunlukla el bileğinin dış yüzeyinde görülen kitleler, el bileğinin iç yüzeyinde de görülebilir. Makûs huylu olmayan kistlerin rastgele bir organa da yayılması yoktur.
Oluşmasına neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte çoğunlukla klavye kullanan, dantel hobisi olan bayanlarda hayli sık görülür. Boyutları değişen kistik yapılar kimi birtakım ağrılara niye olarak, eklem hareketlerini kısıtlar. Bu üzere durumlarda kistik yapı takip edilerek medikal tedavi uygulanır. Lakin ağrılı ve büyük kistlerde enjektör yardımı ile jel kıvamdaki sıvı çıkartılır. Bu prosedürde kişinin bileğinde rahatlama sağlansa da ilerleyen devirlerde yenidenlama riski vardır. Uygulanan tüm tedavilere karşın cevap alınamıyorsa lokal anestezi ile kist kılıfı ile bir arada çıkartılır.
Kubital Tünel Sendromu
Dirsek eklemi kol kemiği (humerus), radius ve ulna olmak üzere 3 adet kemik ve bu 3 kemiğin birbirleriyle bağlar aracılığıyla eklemleşmesinden oluşur. Bu 3 kemikten kol kemiği ulna ve radiusla eklem yapar. Ayrıyeten radius ve ulna kemiği kendi içinde da eklem yapar. Bu üç eklemi dirsek eklemini kabaca iç ve dışta olmak üzere 2 adet bağ yerinde meblağ. Bunlar iç (ulnar) ve dış (radial) yan bağ olarak isimlendirilir. Koltukaltından gelen sonlar ön kola hakikat ilerlerken dirsek ekleminde yer alan tünel içerisinde sıkışabilir. Bu duruma Kubital tünel sendromu ismi verilir. Karpal tünel hastalığında olduğu üzere hudut sıkışması olan hastalıkta belirtiler karpal tünel sendromuna benzeri. Lakin bilhassa küçük ve yüzük parmağında oluşan uyuşma, ağrı ve his kaybı kubital tünel sendromunun belirtilerindendir.
Dirsek bölgesinde oluşabilecek sıkışma cerrahi olarak tedavi edilir. Ulnar sonunun gevşetilmesi, bölgede oluşan sıkışmayı rahatlatır. Ameliyat daha sonrasında hastanın dirsek sonunu sıkıştıracak hareketlerden uzak durması, dirseğe dayalı oturma konumunu değiştirmesi gerekir.
Dupuytren Hastalığı
Ekseriyetle 40 yaş üzeri erkeklerde daha sık rastlanan dupuyren hastalığı, ortopedik olarak elleri etkileyen bir hastalıktır. Avuç içi derisinin altında yer alan fasya dokusunun kalınlaşması ile oluşur. Kalınlaşan fasya dokusu avuç ortasından parmaklara hakikat ulaşır ve hastalığın ilerleyen periyotlarında parmakların avuç içine hakikat bükülmeleri görülür.
Kimi olaylarda her iki eli birden etkileyen hastalık, birden fazla vakit ağrı oluşturmaz. Lakin parmaklarda oluşan içe gerçek bükülme, kişinin hareket kabiliyetini olumsuz tarafta tesirler. Bu üzere durumlarda cerrahi tedavi ile hastanın avuç ortasında oluşan fasya dokusu, damar ve hudut yapısı korunarak çıkartılır. Deri bünyesinde oluşabilecek hasarlar ise deri greftleri ile giderilir. Ameliyat daha sonrası hareketsiz kalan ellerin rehabilitasyonu fizik tedavi uygulamaları ile gerçekleştirilir.
Düğme İliği Deformitesi
Parmaklarda oluşan, orta eklemin düzleştirilemediği düğme iliği deformiteleri ekseriyetle bir travma daha sonrası meydana gelir. Parmak üzerinde yer alan orta ekleme yakın zedelenmeler hastalığın oluşmasına yol açar. birtakım bazı romatizmal hastalıklara bağlı olarak da görülebilen hastalığın, tanısı kolaylıkla temalır. Travma daha sonrası yapılacak fizik tedavi uygulamaları yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi tedavi kelam konusudur.
El Kırıkları
Daima kullandığımız ellerimiz, pek epeyce işi yapmamıza yarayan organlarımızdır. kimi bazı oluşan travmalar niçiniyle ellerimiz karşılayamayacağı güç ile karşılaşıp kırılabilirler. Bilhassa düşme, ezilme ya da sert bir cisim ile çarpışma daha sonrası el ya da parmaklarda çeşitli hasarlar oluşabilir. İleri yaş hastalarda ise oluşan kemik erimesi el kemiklerinin daha hassas ve kırıkların oluşmasına niye olabilir.
Travma daha sonrası oluşan kırıklarda şiddetli ağrı oluşur ve vakit içinde kırık olan bölgede şişlik ve morluk tespit edilir. Kırıklarda birinci müdahale ve tedavi fazlaca kıymetlidir. Tedavi edilemeyen kırıklarda kemikler, yanlış kaynama ya da kaynamama ile sonuçlanabilir. Ekseriyetle birçok ek ve parmak kırığı alçı ve atel üzere tekniklerle tedavi edilir. Lakin fazlaca kesimli olan kırıklarda, kırık uçlar birbirinden ayrılmışsa kırıklar cerrahi olarak tedavi edilir. Kimi kırıklarda çeşitli vida, plak üzere ek hususlar kullanılabilir.
El Tümörleri
Ellerimizde kimi bazı sebebi muhakkak olmayan tümörler oluşur. Berbat huylu tümörler nadiren gözükse de çoğunlukla uygun huylu tümörler gözlenir. El üzerinde ya da parmaklarda oluşan tümörler dışarıdan muhakkak olan ve şişlikler yaparlar. birtakım kimi travma ya da yabancı cisim etkileşimlerine bağlı oluşan el tümörleri de görülebilir. Oluşan tümörler kesinlikle yapılan fiziki muayenenin akabinde cerrahi olarak çıkartılır. Gerekli görülen durumlarda patolojik incelemeler ile tümörün durumu tespit edilir.
El insan beyninin dünyaya açılan kapısıdır. Bu kapı dünya ile temas kurduğundan travmalara darbelere en açık organımızdır. El fonksiyonlarındaki en ufak aksaklık biroldukça vazifenin yapılamamasına yol açar. El cerrahisi ile, oluşan el bileği faydalanmaları, ampütasyonlar (el ve parmak kopmaları), damar, hudut, tendon faydalanmaları, el bileği kırık ve çıkıkları, karpal tünel sendromu, romatoid artrit, doğumsal bozukluklar, el enfeksiyonları, el tümör ve kanserleri, elin enflamatuar hastalıkları tedavileri yapılır.
Elin Anatomisi
Ellerimiz; iş ve günlük hayatımızdaki gereksinimlerimizi karşılayabilmemiz, kimsenin yardımına gerek kalmadan hayatımızı devam ettirebilmemiz açısından bedenimizde yer alan en kıymetli organlardan biridir. Ellerimizde yer alan parmaklarımız, eklemlerimiz, tendonlarımız, damar ve hudutlar ile birbirine epey yakın yer alırlar.
Elimizde yer alan kemikler, elimizin sabit durmasını sağlarken, kemikler içinde yer alan eklemler ise kıkırdak dokuları yardımıyla elimizin hareket kabiliyetini sağlar. Tıpkı biçimde elimizde yer alan kaslarda hareketi sağlayan yumuşak doku elemanlarıdır. Kasların, kemiklere yapıştığı uç uzantılara da tendon ismi verilir. Bu bağlar yardımıyla elimiz ile istediğimiz nesneyi kavrayabilir, tutabiliriz.
Günlük ömrümüzün vazgeçilmezi olan ellerimiz ne yazık ki kazalar niçiniyle çoğunlukla yaralanırlar. Bu cins faydalanmalarda kemikler, tendonlar, kaslar, damarlar ya sonlar zedelenebiliyor. Bu cins faydalanmalar daha sonrasında yapılacak cerrahideki temel gaye, elin fonksiyonunu mümkün olduğu kadar hayli eski haline taşıyabilmektir.
El Cerrahisinde çoğunlukla Karşılaşılan Hastalıklar
Karpal Tünel Sendromu
El bileğimizin iç kısmında, baş parmağımızın bükülmesini sağlayan hudutların ve tendonların geçtiği kanallar bulunur. Bu kanalların ortasından geçen hudut çeşitli niçinlerden dolayı sıkışabilir. Sıkışan hudutlarda oluşan iletim bozukluğu ise karpal tünel sendromu ismi verilen hastalığa niye olur.
Bilhassa 40 – 60 yaş ortası bayanlarda daha sık görülen karpal tünel sendromu, el bileğini daha epeyce kullanan şahıslarda sık görülür. Paklık sırasında bezi daima sıkmak, klavye kullanmak, piyano çalmak üzere aktiviteler hastalığa niye olsa da romatoid artrit, hipotroidi, obezite, gut ve diyabet üzere hastalıklarda niye olabilir. Diyabet, hudut iletiminde bozulmalara yol açan bir hastalık olduğundan, diyabeti olan bireylerin bu hastalığa karşı daha dikkatli olması gerekir.
Hastalığa bağlı oluşan şikayetler genelde pek fazlaca hastalığın belirtileri ile karıştırılabiliyor. Lakin ellerde oluşan güç kaybı, parmaklarda uyuşma ve karıncalanma çoğunlukla karpal tünel sendromuna bağlı oluşan belirtilerdendir. Hastalığın tedavi edilmediği ileri durumdaki olaylarda ise başparmak kaslarında erime, güçsüzlük ve his kaybı görülür.
Hastalık çoklukla orta düzeydeyken yakalanır. Birinci belirtiler ortaya çıktığında birden fazla kişi bir hastalık olabileceğini düşünmez ve doktora gitmez. Orta düzeyde tanısı konulan hastalıkta evvela ilaç tedavisi ve fizik tedavi uygulamaları önerilir. Fakat yapılan tüm tedavilere karşın güzelleşme göstermeyen hastalarda cerrahi tedavi tercih edilir. Uygulanan ameliyatta, küçük bir kesi açılarak el içerisinden karpal tünele ulaşılır ve tünelin çatısı kesilerek karpal tünel açılır. Kimi ilerleyen durumlarda ise hudut özgürleştirilmesi yapılır. Bu sayede şikayetlere niye olan basınç ortadan kalkar. Ameliyat daha sonrası basınç çabucak ortadan kalksa da, hastanın şikayetlerinin ortadan kalkması 3 – 6 ay içinde değişir.
Tetik Parmak
Parmaklarımızı hareketleri, kolumuzdaki kasların uç kısmında yer alan ve kasların kemiklere yapışmasını sağlayan tendonlar ince ip halindedir. Tendonlar, halka biçiminde dokularla çevrelenmiştir ve bu dokular çeşitli niçinlerle kalınlaşarak nodül oluşmasına yol açar. Çok parmak hareketiyle tendonlar bu nodülde yer alan halka ortasından geçeyerek takılır, daha sonrasında ise hareket ile nodül halka ortasından geçer ve parmak açılır. Bu duruma tetik parmak ismi verilir.
Tetik parmağın ortaya çıkmasındaki en değerli niye parmakların çok kullanılması ve olduğundan fazla çok güç kullanılmasıdır. çoğunlukla bilgisayar ya da telefon kullanmak, tetik parmak hastalığına niye olabilir. Parmak ağrısı ve zonklamalar hastalığın birinci belirtilerindendir. Şayet hastalık önemsenmez ise ellerde ve parmaklarda hareket kaybına niye olabilir. Erken teşhis ile birlikte elde oluşan ağrılar soğuk kompres ve fizik tedavi uygulamaları ile tedavi edilir. Lakin uygulanan tedavi ile hareketlerde rahatlama olmayan hastalık, cerrahi olarak tedavi edilir. Avuç içerisine açılan küçük bir kesi ile sıkışmaya niye olan bölge gevşetilerek rahatlatılır. Ameliyat lokal anestezi altında gerçekleştirilir ve ameliyat daha sonrası hastalık geriler ve yenidenlama oluşmaz.
Kistik Higroma
El bileğinde kimi birtakım eklemler ya da tendon kılıflarından kaynaklanan kitleler oluşur. Bu kitleler ekseriyetle içi jel kıvamda şeffaf eklem sıvısı ile dolu kistik bir oluşumdur. Çoğunlukla el bileğinin dış yüzeyinde görülen kitleler, el bileğinin iç yüzeyinde de görülebilir. Makûs huylu olmayan kistlerin rastgele bir organa da yayılması yoktur.
Oluşmasına neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte çoğunlukla klavye kullanan, dantel hobisi olan bayanlarda hayli sık görülür. Boyutları değişen kistik yapılar kimi birtakım ağrılara niye olarak, eklem hareketlerini kısıtlar. Bu üzere durumlarda kistik yapı takip edilerek medikal tedavi uygulanır. Lakin ağrılı ve büyük kistlerde enjektör yardımı ile jel kıvamdaki sıvı çıkartılır. Bu prosedürde kişinin bileğinde rahatlama sağlansa da ilerleyen devirlerde yenidenlama riski vardır. Uygulanan tüm tedavilere karşın cevap alınamıyorsa lokal anestezi ile kist kılıfı ile bir arada çıkartılır.
Kubital Tünel Sendromu
Dirsek eklemi kol kemiği (humerus), radius ve ulna olmak üzere 3 adet kemik ve bu 3 kemiğin birbirleriyle bağlar aracılığıyla eklemleşmesinden oluşur. Bu 3 kemikten kol kemiği ulna ve radiusla eklem yapar. Ayrıyeten radius ve ulna kemiği kendi içinde da eklem yapar. Bu üç eklemi dirsek eklemini kabaca iç ve dışta olmak üzere 2 adet bağ yerinde meblağ. Bunlar iç (ulnar) ve dış (radial) yan bağ olarak isimlendirilir. Koltukaltından gelen sonlar ön kola hakikat ilerlerken dirsek ekleminde yer alan tünel içerisinde sıkışabilir. Bu duruma Kubital tünel sendromu ismi verilir. Karpal tünel hastalığında olduğu üzere hudut sıkışması olan hastalıkta belirtiler karpal tünel sendromuna benzeri. Lakin bilhassa küçük ve yüzük parmağında oluşan uyuşma, ağrı ve his kaybı kubital tünel sendromunun belirtilerindendir.
Dirsek bölgesinde oluşabilecek sıkışma cerrahi olarak tedavi edilir. Ulnar sonunun gevşetilmesi, bölgede oluşan sıkışmayı rahatlatır. Ameliyat daha sonrasında hastanın dirsek sonunu sıkıştıracak hareketlerden uzak durması, dirseğe dayalı oturma konumunu değiştirmesi gerekir.
Dupuytren Hastalığı
Ekseriyetle 40 yaş üzeri erkeklerde daha sık rastlanan dupuyren hastalığı, ortopedik olarak elleri etkileyen bir hastalıktır. Avuç içi derisinin altında yer alan fasya dokusunun kalınlaşması ile oluşur. Kalınlaşan fasya dokusu avuç ortasından parmaklara hakikat ulaşır ve hastalığın ilerleyen periyotlarında parmakların avuç içine hakikat bükülmeleri görülür.
Kimi olaylarda her iki eli birden etkileyen hastalık, birden fazla vakit ağrı oluşturmaz. Lakin parmaklarda oluşan içe gerçek bükülme, kişinin hareket kabiliyetini olumsuz tarafta tesirler. Bu üzere durumlarda cerrahi tedavi ile hastanın avuç ortasında oluşan fasya dokusu, damar ve hudut yapısı korunarak çıkartılır. Deri bünyesinde oluşabilecek hasarlar ise deri greftleri ile giderilir. Ameliyat daha sonrası hareketsiz kalan ellerin rehabilitasyonu fizik tedavi uygulamaları ile gerçekleştirilir.
Düğme İliği Deformitesi
Parmaklarda oluşan, orta eklemin düzleştirilemediği düğme iliği deformiteleri ekseriyetle bir travma daha sonrası meydana gelir. Parmak üzerinde yer alan orta ekleme yakın zedelenmeler hastalığın oluşmasına yol açar. birtakım bazı romatizmal hastalıklara bağlı olarak da görülebilen hastalığın, tanısı kolaylıkla temalır. Travma daha sonrası yapılacak fizik tedavi uygulamaları yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi tedavi kelam konusudur.
El Kırıkları
Daima kullandığımız ellerimiz, pek epeyce işi yapmamıza yarayan organlarımızdır. kimi bazı oluşan travmalar niçiniyle ellerimiz karşılayamayacağı güç ile karşılaşıp kırılabilirler. Bilhassa düşme, ezilme ya da sert bir cisim ile çarpışma daha sonrası el ya da parmaklarda çeşitli hasarlar oluşabilir. İleri yaş hastalarda ise oluşan kemik erimesi el kemiklerinin daha hassas ve kırıkların oluşmasına niye olabilir.
Travma daha sonrası oluşan kırıklarda şiddetli ağrı oluşur ve vakit içinde kırık olan bölgede şişlik ve morluk tespit edilir. Kırıklarda birinci müdahale ve tedavi fazlaca kıymetlidir. Tedavi edilemeyen kırıklarda kemikler, yanlış kaynama ya da kaynamama ile sonuçlanabilir. Ekseriyetle birçok ek ve parmak kırığı alçı ve atel üzere tekniklerle tedavi edilir. Lakin fazlaca kesimli olan kırıklarda, kırık uçlar birbirinden ayrılmışsa kırıklar cerrahi olarak tedavi edilir. Kimi kırıklarda çeşitli vida, plak üzere ek hususlar kullanılabilir.
El Tümörleri
Ellerimizde kimi bazı sebebi muhakkak olmayan tümörler oluşur. Berbat huylu tümörler nadiren gözükse de çoğunlukla uygun huylu tümörler gözlenir. El üzerinde ya da parmaklarda oluşan tümörler dışarıdan muhakkak olan ve şişlikler yaparlar. birtakım kimi travma ya da yabancı cisim etkileşimlerine bağlı oluşan el tümörleri de görülebilir. Oluşan tümörler kesinlikle yapılan fiziki muayenenin akabinde cerrahi olarak çıkartılır. Gerekli görülen durumlarda patolojik incelemeler ile tümörün durumu tespit edilir.