Dizinin iki kısmında (The Entire History of You ve Crocodile) insanların anılarına teknoloji yardımıyla erişim sağlanabileceği iletisini veren birbirinden farklı öyküler işleniyor. The Entire History of You kısmında karısının kendisini aldattığını düşünen bir adamın karısının anılarına erişmeye çalışması bahis ediliyor.
Dizinin 4. dönem 3. kısmı olan Crocodile’de ise şahısların başlarının içine bir beyin implantı (vücut içerisine yerleştirilen bir nesne) sokuluyor, bu biçimdece kişinin anılarına erişilebiliyor. Dizide bu aygıt, polisler ve dedektifler tarafınca hata işlemiş şahısların sorgulanması amacıyla kullanılıyor. Aslında düşündüğünüzde, gerçek hayatta da cürümle uğraş edenlerin, bu biçimde bir teknolojik alet kullanarak kabahati büsbütün ortadan kaldırmaları mümkün olabilirmiş üzere gelebilir. bu biçimde gelin, ütopik görünen bu durumun gerçek olup olamayacağını bir arada tartışalım.
zaten bu bahsin dizide ele alınış biçimi, izleyicilere şu bildirisi veriyor: Teknolojik bir cihaz beyninizin arasındayken insani içgüdülerinizin ve tepkilerinizin nasıl olabileceğini oturup bir seyredin.
Black Mirror 4. dönem 3. kısım beyne implant takılma sahnesi
Dizide anıları kaydedip daha sonra ortaya çıkaran bu aygıt, cinayet işlemiş birinin suçunu itiraf etmesi için kullanılıyor. Cinayeti işleyen bayan, alete sonuna kadar dirense de en sonunda aygıt galip geliyor ve bayanın yaptıkları ortaya çıkıyor. Fazla spoiler olmaması ismine şöyleki anlatalım; kadın bu süreçte, gerçekler ortaya çıkmasın diye paranoyaklaşıp diğer teşebbüslerde daha bulunuyor. Yani bu aygıttan kendini korumak isteyen birinin psikolojik olarak yapabileceklerinin sınırı olmadığını bu örnekte görmüş oluyoruz. Kısacası bu durum insan psikolojisi için tehlikeli diyebiliriz.
Black Mirror The Entire History of You
Hatta bu dizidilk evvel Total Recall, Blade Runner, Strange Days üzere sinemalarda de misal hususlar işlendiğini söyleyebiliriz. Dizide, implatın kaydettiği anıları uzaktan kumandayla dijital bir ekrana yansıtıp izlemenin mümkün olduğunu nazaranbilirsiniz. Pekala giyilebilir teknoloji, bunu gerçek hayatta da yaşamamızı sağlayan gelişmelere imza atabilir mi?
Teoride bu durum şu biçimde olabilir;
Öncelikle gerçek hayatta bunu gerçekleştirebilmek için bedene yerleştirilen bir giyilebilir video ve ses kayıt cihazına muhtaçlık var. Bu alanda çalışan uzmanlara göre, geniş bir depolama kapasitesi olan, beynin içine yerleştirilebilir yahut taşınabilir bir aygıt bu süreçte bize eşlik etmeli. Bu aygıtın depolama alanı kıymetli zira kaydedilecek fazlaca anı var. Anılar kaydedildikten daha sonra yine izlemek için kontakt lensin yahut gözlüğün de gerektiğini söyleyebiliriz.
örneğin Meta (Mark Zuckerberg’in kurucularından biri olduğu şirket), tek dokunuşta ses ve görüntü kaydı yapabilme özelliği olan akıllı gözlükleri piyasaya sürmeyi planlıyor. Yani o şekil bir aygıtı üzerimize giymemiz gerekiyor. Doğal bunlar görmek için kullanılan bayağı gözlükler veya lensler değil. Bunlar, görüntüleme ve bir daha oynatma özelliği olan teknolojik aygıtlardır.
Black Mirror’da beynin içine yerleştirilen aygıt, anıları harici olarak değil, dahili olarak kaydediyor üzere düşünebilirsiniz. Yani bu, anıların kaydedilmesi için ekstra bir sürece gerek olmadığı, aygıt takılıyken kendisinin kayıt ve depolama fonksiyonunu otomatik olarak üstlendiği anlamına geliyor.
Daha açık bir tabirle; bu aygıt, beyninizde takılıyken gözünüzün gördüğü, kulağınızın duyduğu, bedeninizin temas ettiği her tecrübenin otomatik olarak kaydedilip daha sonra yenidendan izlenebilen hatıralara dönüşmesi mümkün oluyor. Gördüğünüz üzere teoride her şey yöntemine uygunmuş, pratikte de yapılabilirmiş gibi geliyor ancak işler tam olarak düşündüğünüz üzere olmayabilir.
Peki bunun hayata geçip geçemeyeceği konusunda bilim ne söylüyor?
Kaliforniya Üniversitesinde yapılan bir araştırmada araştırmacılar, bir kişinin gördüğü şeyleri, yani görsel algısını bir daha düzenleyebilmek için çeşitli hesaplamalar yapıp işlevsel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) süreci uyguluyor. Denekler uzunca bir süre MRI (manyetik rezonans görüntüleme yani bildiğiniz emar) aygıtında oturuyor. Uzmanlar, kişilerin gördükleri manzaraların detaylarıni beyinlerine işleyen kısımdaki (görsel korteks) kan akışını gözlemlerken, bu sırada iştirakçilere iki tane sinema fragmanı izletiyor.
ondan sonrasında ise akademisyenler, bireylerin fragmandaki görselleri gördükten daha sonra ortaya çıkan beyin aktivitelerini kaydediyor. Aslında bunu yapmalarının hedefi, insanların izledikleri görüntülerin beyin aktivitelerini nasıl uyandırdığını iddia etmek diyebiliriz.
zaten bu araştırmada yer alan akademisyen Jack Gallant’e nazaran çalışmanın maksadı, deneklere izletilen kliplerin, beyin hareketlerini nasıl etkilediğini bulduktan daha sonra o bulgulara nazaran bir hesaplama modeli çıkartıp bir daha bir görselleştirme oluşturabilmek. Yani en sıradaniyle size şöyleki söyleyelim: İnternette en hayli izlediğiniz görüntülere nazaran karşınıza eser reklamlarının çıktığı oluyordur. Misal bir ayakkabı markasının sitesinde gezindikten daha sonra rastgele bir sitede, o ayakkabı markasının reklamlarını görmeniz tam da bu araştırmanın amaçladığı şey diyebiliriz.
Şimdi bunun mevzumuzla alakası da şu: Bu araştırmadan çıkan sonuca nazaran kimsenin bilmediği ve görmediği anılarınız, yarın bir gün bu biçimde bir teknolojiye maruz kaldığında, o anılara benzeyen yeni imajlar üretilebilir. Yani bu biçimde bir mümkünlük var. Ancak bu tarz bir durum kelam konusu olduğunda, doğal ki burada kimi etik problemler ortaya çıkabilir. örneğin her anı şahsi ve özeldir. Öbür birisi tarafınca kullanılmak istendiğinde, hafızanın gizliliği ihlal edilmiş olur.
Tabii olasılıkları bir kenara bırakırsak şu an için anıları kaydedip daha sonradan tekrar izlemek mümkün değil.
Beynin depolama alanındaki moleküllerin nasıl işlediği bilimin de hemen çabucak net olarak anladığı bir konu değildir. Örneğin beyindeki, algılama, depolama ve bir daha hatırlama süreçlerinin ortaya çıkmasında çeşitli bileşenlerin rolü vardır. Ki bunlar, hala araştırılan sorunlardır. Bir de glia (merkezi hudut sisteminde bulunan; pendim hücreleri, astrositler, mikrogliyave oligodendrositler) üzere birtakım bileşenlerin beyin aktivitelerine ne biçimde katıldığı da çabucak hemen çözülmüş değil.
Hafızanın işlenmesi ile ilgili yapılan çalışmalar da sıklıkla üstte verdiğimiz araştırma örneği üzere, görsel hafıza ile ilgili. Yani çabucak hemen ses ve dokunma ile ilgili hafızamızın teknolojik olarak işlenebileceği bir gelişmeye sahip değiliz. Ki düşünün, beyin bile bilim tarafınca tam olarak çözülmemiş, beynin sinirsel hücrelerinin kapsamlı bir haritası (konektom) çıkarılmamışken bu gelişmelerin meydana gelmesi kelam konusu olabilir mi?
Ayrıca bir de insanın anılarını unutma durumu göz önüne alındığında, yaşananlar kayıt altına alınsa bile yüzde yüz bunu, o kişinin yaşadığı üzere izlememiz mümkün olamaz. Sonuçta süratle gelişen teknolojinin, unuttuğumuz yaşanmışlıkları beynimizin içine girip bir daha hatırlatma üzere bir fonksiyonu şu anlık yok. Kelamın özü insan beyni, bilimin bile daha tam olarak çözebildiği bir organ olmadığı için Black Mirror dizisindeki bu bölümler şimdilik gerçek olamayacak bilim kurgu fantezilerine benziyor.
Dizinin 4. dönem 3. kısmı olan Crocodile’de ise şahısların başlarının içine bir beyin implantı (vücut içerisine yerleştirilen bir nesne) sokuluyor, bu biçimdece kişinin anılarına erişilebiliyor. Dizide bu aygıt, polisler ve dedektifler tarafınca hata işlemiş şahısların sorgulanması amacıyla kullanılıyor. Aslında düşündüğünüzde, gerçek hayatta da cürümle uğraş edenlerin, bu biçimde bir teknolojik alet kullanarak kabahati büsbütün ortadan kaldırmaları mümkün olabilirmiş üzere gelebilir. bu biçimde gelin, ütopik görünen bu durumun gerçek olup olamayacağını bir arada tartışalım.
zaten bu bahsin dizide ele alınış biçimi, izleyicilere şu bildirisi veriyor: Teknolojik bir cihaz beyninizin arasındayken insani içgüdülerinizin ve tepkilerinizin nasıl olabileceğini oturup bir seyredin.
Black Mirror 4. dönem 3. kısım beyne implant takılma sahnesi
Dizide anıları kaydedip daha sonra ortaya çıkaran bu aygıt, cinayet işlemiş birinin suçunu itiraf etmesi için kullanılıyor. Cinayeti işleyen bayan, alete sonuna kadar dirense de en sonunda aygıt galip geliyor ve bayanın yaptıkları ortaya çıkıyor. Fazla spoiler olmaması ismine şöyleki anlatalım; kadın bu süreçte, gerçekler ortaya çıkmasın diye paranoyaklaşıp diğer teşebbüslerde daha bulunuyor. Yani bu aygıttan kendini korumak isteyen birinin psikolojik olarak yapabileceklerinin sınırı olmadığını bu örnekte görmüş oluyoruz. Kısacası bu durum insan psikolojisi için tehlikeli diyebiliriz.
Black Mirror The Entire History of You
Hatta bu dizidilk evvel Total Recall, Blade Runner, Strange Days üzere sinemalarda de misal hususlar işlendiğini söyleyebiliriz. Dizide, implatın kaydettiği anıları uzaktan kumandayla dijital bir ekrana yansıtıp izlemenin mümkün olduğunu nazaranbilirsiniz. Pekala giyilebilir teknoloji, bunu gerçek hayatta da yaşamamızı sağlayan gelişmelere imza atabilir mi?
Teoride bu durum şu biçimde olabilir;
Öncelikle gerçek hayatta bunu gerçekleştirebilmek için bedene yerleştirilen bir giyilebilir video ve ses kayıt cihazına muhtaçlık var. Bu alanda çalışan uzmanlara göre, geniş bir depolama kapasitesi olan, beynin içine yerleştirilebilir yahut taşınabilir bir aygıt bu süreçte bize eşlik etmeli. Bu aygıtın depolama alanı kıymetli zira kaydedilecek fazlaca anı var. Anılar kaydedildikten daha sonra yine izlemek için kontakt lensin yahut gözlüğün de gerektiğini söyleyebiliriz.
örneğin Meta (Mark Zuckerberg’in kurucularından biri olduğu şirket), tek dokunuşta ses ve görüntü kaydı yapabilme özelliği olan akıllı gözlükleri piyasaya sürmeyi planlıyor. Yani o şekil bir aygıtı üzerimize giymemiz gerekiyor. Doğal bunlar görmek için kullanılan bayağı gözlükler veya lensler değil. Bunlar, görüntüleme ve bir daha oynatma özelliği olan teknolojik aygıtlardır.
Black Mirror’da beynin içine yerleştirilen aygıt, anıları harici olarak değil, dahili olarak kaydediyor üzere düşünebilirsiniz. Yani bu, anıların kaydedilmesi için ekstra bir sürece gerek olmadığı, aygıt takılıyken kendisinin kayıt ve depolama fonksiyonunu otomatik olarak üstlendiği anlamına geliyor.
Daha açık bir tabirle; bu aygıt, beyninizde takılıyken gözünüzün gördüğü, kulağınızın duyduğu, bedeninizin temas ettiği her tecrübenin otomatik olarak kaydedilip daha sonra yenidendan izlenebilen hatıralara dönüşmesi mümkün oluyor. Gördüğünüz üzere teoride her şey yöntemine uygunmuş, pratikte de yapılabilirmiş gibi geliyor ancak işler tam olarak düşündüğünüz üzere olmayabilir.
Peki bunun hayata geçip geçemeyeceği konusunda bilim ne söylüyor?
Kaliforniya Üniversitesinde yapılan bir araştırmada araştırmacılar, bir kişinin gördüğü şeyleri, yani görsel algısını bir daha düzenleyebilmek için çeşitli hesaplamalar yapıp işlevsel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) süreci uyguluyor. Denekler uzunca bir süre MRI (manyetik rezonans görüntüleme yani bildiğiniz emar) aygıtında oturuyor. Uzmanlar, kişilerin gördükleri manzaraların detaylarıni beyinlerine işleyen kısımdaki (görsel korteks) kan akışını gözlemlerken, bu sırada iştirakçilere iki tane sinema fragmanı izletiyor.
ondan sonrasında ise akademisyenler, bireylerin fragmandaki görselleri gördükten daha sonra ortaya çıkan beyin aktivitelerini kaydediyor. Aslında bunu yapmalarının hedefi, insanların izledikleri görüntülerin beyin aktivitelerini nasıl uyandırdığını iddia etmek diyebiliriz.
zaten bu araştırmada yer alan akademisyen Jack Gallant’e nazaran çalışmanın maksadı, deneklere izletilen kliplerin, beyin hareketlerini nasıl etkilediğini bulduktan daha sonra o bulgulara nazaran bir hesaplama modeli çıkartıp bir daha bir görselleştirme oluşturabilmek. Yani en sıradaniyle size şöyleki söyleyelim: İnternette en hayli izlediğiniz görüntülere nazaran karşınıza eser reklamlarının çıktığı oluyordur. Misal bir ayakkabı markasının sitesinde gezindikten daha sonra rastgele bir sitede, o ayakkabı markasının reklamlarını görmeniz tam da bu araştırmanın amaçladığı şey diyebiliriz.
Şimdi bunun mevzumuzla alakası da şu: Bu araştırmadan çıkan sonuca nazaran kimsenin bilmediği ve görmediği anılarınız, yarın bir gün bu biçimde bir teknolojiye maruz kaldığında, o anılara benzeyen yeni imajlar üretilebilir. Yani bu biçimde bir mümkünlük var. Ancak bu tarz bir durum kelam konusu olduğunda, doğal ki burada kimi etik problemler ortaya çıkabilir. örneğin her anı şahsi ve özeldir. Öbür birisi tarafınca kullanılmak istendiğinde, hafızanın gizliliği ihlal edilmiş olur.
Tabii olasılıkları bir kenara bırakırsak şu an için anıları kaydedip daha sonradan tekrar izlemek mümkün değil.
Beynin depolama alanındaki moleküllerin nasıl işlediği bilimin de hemen çabucak net olarak anladığı bir konu değildir. Örneğin beyindeki, algılama, depolama ve bir daha hatırlama süreçlerinin ortaya çıkmasında çeşitli bileşenlerin rolü vardır. Ki bunlar, hala araştırılan sorunlardır. Bir de glia (merkezi hudut sisteminde bulunan; pendim hücreleri, astrositler, mikrogliyave oligodendrositler) üzere birtakım bileşenlerin beyin aktivitelerine ne biçimde katıldığı da çabucak hemen çözülmüş değil.
Hafızanın işlenmesi ile ilgili yapılan çalışmalar da sıklıkla üstte verdiğimiz araştırma örneği üzere, görsel hafıza ile ilgili. Yani çabucak hemen ses ve dokunma ile ilgili hafızamızın teknolojik olarak işlenebileceği bir gelişmeye sahip değiliz. Ki düşünün, beyin bile bilim tarafınca tam olarak çözülmemiş, beynin sinirsel hücrelerinin kapsamlı bir haritası (konektom) çıkarılmamışken bu gelişmelerin meydana gelmesi kelam konusu olabilir mi?
Ayrıca bir de insanın anılarını unutma durumu göz önüne alındığında, yaşananlar kayıt altına alınsa bile yüzde yüz bunu, o kişinin yaşadığı üzere izlememiz mümkün olamaz. Sonuçta süratle gelişen teknolojinin, unuttuğumuz yaşanmışlıkları beynimizin içine girip bir daha hatırlatma üzere bir fonksiyonu şu anlık yok. Kelamın özü insan beyni, bilimin bile daha tam olarak çözebildiği bir organ olmadığı için Black Mirror dizisindeki bu bölümler şimdilik gerçek olamayacak bilim kurgu fantezilerine benziyor.
- Kaynaklar: Science Abc, Medium
- Görsel Kaynakları: The New York Times, Quanta Magazine, Quanta Magazine 2, WellTuned by BCBST, Inc, Healthily